نمی توان از انقلاب و اعتراض و انتقاد سخن گفت اما از شعر سخن نگفت . شعر هم در شکل گیری انقلاب نقش داشت و هم در سالهای پس از انقلاب در نقد وضع کشور ایفای نقش کرد . در این باره با دکتر هادی سعیدی کیاسری مدیر کانون ادبیات ایران و رییس بنیاد بیدل دهلوی گفتگوی خوبی داشتم . دکتر کیاسری الحق از خبرگان تاریخ و جریان شناسی شعر و ادبیات است و سخنان او شنیدنی است . هر چند در برنامه گفتاورد رادیو تهران فرصت برای شرح این بحث کافی نبود اما حتما این گفتگوی مهم و جذاب را با ایشان ادامه خواهم داد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، هادی سعیدی کیاسری شاعر و پژوهشگر و رییس کانون های بیدل دهلوی و ادبیات ایران، ادبیات سوسیالیستی را از غنی‌ترین ادبیات جهان دانست و گفت: اصطلاحا به این ادبیات، ادبیات چپ اطلاق می شود.
او ادبیات چپ را متفاوت از ادبیات انقلاب اسلامی دانست و گفت: از آنجایی که قالب‌های سنتی برای مقولات روزانه ضیق بود یکی از آغازگران تغییر فرمیِ شعر، نیما یوشیج بود. او قالب ها را شکست و اتفاق بزرگی در ادبیات ایران افتاد. به گفته او یکی از اهداف نیما گسترش دایره محتوا در ادبیات فارسی بود.
او پیشینه ظهور ادبیات اعتراضی را مربوط به دهه ۴۰ دانست و گفت: در این دهه شاعران بزرگی مثل اخوان ثالث شکل می‌گیرند که اشعاری مثل زمستان را می‌سرایند. همچنین شاعری هم در این دوره با مضامین مذهبی و دینی شعر می‌سرایند که عمران صلاحی یکی از آنهاست. نوری اعلا نیز یکی دیگر از آن شاعران است که البته با گذشت زمان تغییر مسیر داد. به گفته او مشفق و اوستا نیز تا دهه ۵۰ تشخص می‌یابند.
کیاسری با بیان اینکه جریان اعتراضی که از دهه ۴۰ آغاز شده بود با حرکت ریزی تا انقلاب حرکت کرد، گفت: این جریان پس از انقلاب تصریح شد و نطفه شعر انقلاب در این برهه زمانی شکل گرفت.
به گفته او البته شاعرانی مثل اوستا سال ها قبل از انقلاب برای فلسطین و آزادی آن شعر گفته است. او جزو افرادی بود که با اندیشه های متفاوت از جریان قالب شعر، می سرایید.
او از غلبه شعر انقلابی بر تفکرات چپ در دهه ۵۰ خبر داد و گفت: همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی کلیت جامعه به سمت الهیات و آرمانهای انقلابی اسلامی و تفکرات مذهبی و شیعی حرکت کرد و شعر نیز از این قافله عقب نماند. برخی ترانه‌سراها هم به همین سمت و سو رفتند. در این دوره همچنین منظومه مذهبی نیز بر دیگر تفکرات غلبه یافت.
او همچنین از احیای قصیده پس از انقلاب خبر داد و گفت: پیش از انقلاب غزل اجتماعی داشتیم ولی پس از انقلاب غزلهای انقلابی پدید آمد. قیصر امین پور از جمله افرادی بود که غزلهای انقلابی می‌سرود این در حالی است که پیش از آن بیشتر مضامین غزل، تغزل بوده است.
همچنین سیدحسن حسینی از جمله افرادی است که غزل های نابی داشته است. غزلهای او برای امام خمینی(ره) شهرت دارد.
او از شباهت شعرهای زمان جنگ به شعار و بیانیه گفت: بدین ترتیب شعرها در خدمت آرمانهای زمان خود بوده است.
به گفته کیاسری، سید حسن حسینی در احیای قالب های شعری پس از انقلاب به ویژه رباعی نقش مهمی داشته است.
او با بیان اینکه در زمان جنگ و انقلاب محتوای شعرها در خدمت مفاهیمی مثل شهادت، عدالتجویی، استکبار ستیزی، خدمت به خلق، ایمان و … قرار گرفت، گفت: در همین زمان، شعر جنگ و دفاع مقدس در ادبیات ایران شکل گرفت.
او علی معلم را یکی از احیاگران قالب مثنوی در ایران دانست و گفت: مثنوی با وزن‌های بلند در تاریخ سابقه نداشته است . او جریانی را در شعر فارسی و نه تنها در شعر انقلاب ایجاد می‌کند که افغانی ها از روی مثنویهای او برای جنگ های خود مشق می‌کند.
او با بیان اینکه قالب های کلاسیک همزمان با انقلاب احیا شدند، گفت: قالب‌های نو هم احیا شدند و به طور کلی انقلاب به لحاظ محتوا و شکل برای شاعران فضای جدیدی به وجود آورد. این در حالی است که پیش از انقلاب خیلی سمبلیک و با اشارات اعتراض‌ها و انتقادها انجام می‌شد.
او از توسعه شعر اعتراض پس از انقلاب خبر داد و افزود: دهه اول شعر طعنه به شعار می زد ولی با گذشت زمان شعریت غلبه می‌کند و همانگونه که انقلاب در تمامی عرصه ها دگرگونی ایجاد کرد شعر را هم دگرگون کرد.
مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبکه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
ما را در اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی با شناسه tehraan۳۶۰@ پیدا و همراهی کنید.
همچنین علاقه‌مندان می توانند برنامه های رادیو تهران را از اپلیکیشن ایران صدا دریافت کنند.
