کتاب‌ها و پژوهش‌هایادداشت‌ها و مقالات شخصی

ادم رسانه ای یا بازیچه رسانه ها

نوشته ای از دکتر امیر دبیری مهر

 برخی واژه ها را زیاد بکار می بریم و لی کمتر درباره معنا و مفهوم ان تامل می کنیم . در حالی که تامل و تدقیق در واژ ه ها و مفاهیم امری ضروری برای انسانهایی است که با معانی و مفاهیم سر و کار دارند. یکی از این از واژه ها ادم رسانه ای است که گاهی با صفت سواد رسانه ای نیز بکار می رود . در جهانی که به قول بودریار و لیوتار بواسطه حاکمیت افسار گسبخته رسانه ها ان را (( جهان مجازی )) می نامیم و می دانیم برای داشتن زندگی اصیل و اگاهانه گریزی جز داشتن سواد رسانه ای نداریم وگرنه بجای انکه ا دم رسانه ای باشیم بازیچه رسانه ها می شویم . این مساله انقدر مهم و در نقش های امروزین بشر کلیدی و سرنوشت ساز است که جمع کثیری از روشنفکران از ترس این بازیچه شدن ؛ عطای رسانه ها را به لقای انها بخشیدند. پیر بوردیو فیلسوف و جامعه شناس شهیر فرانسوی در این خصوص نظرات جالبی دارد و از خطر جابجایی واقعیات و حقایق توسط  رسانه ها و انحراف مسیر حقیقت طلبی روشنفکران سخن می گوید. اما با زگردیم به پرسش نخست که ادم رسانه ای کیست ؟ ایا هرکس که در یکی ازرسانه ها کار کند  را می توان ادم رسانه ای خواند؟ ایا مفهوم ادم رسانه ای با کارگزار رسانه ای یکسان است ؟ ایا مشتریان و اعضای باشگاههای رادیویی و تلویزیونی و مطبوعاتی و انجمن های صنفی و حرفه ای روزنامه نگاری را می توان ادم رسانه ای خواند؟پاسخ من منفی است . ادم رسانه ای می تواند در رسانه ها کار نکرده باشد  و تحصیلات اکادمیک دررشته ارتباطات هم نداشته باشد ولی ادم رسانه ای تلقی شود یعنی از سواد رسانه ای در مقیاسی معین برخوردار باشد. برای روشن شدن مفهوم ادم رسانه ای می توان ویژگیهای زیر را برای ان ذکر کرد  .۱-      ادم رسانه ای اساسا با ((پیام )) سر دوستی و سازگاری دارد. هم خود را درمعرض پیام قرار می دهد هم حامل پیام می شود وگاهی نیز  منبع پیام می گردد. غفلت از پیامها و بی تفاوتی به اخبار را با ((نیستی در ساحت هستی ))یکی می انگارد به عبارت دیگر ازحوزه گفتمان ارتباطی به حوزه گفتمان فلسفی می غلتد .خبر و پیام برای ادم رسانه ای  جنبه سرگرمی و تفنن ندارد بلکه با خبر زندگی می کند و اطلاعات دمادم و مستمردر تصمیم گیری های او دخیل و موثر است .

۲- ادم رسانه ای دغدغه تاثیر گذاری برفرایند خبر و پیام رسانی دارد. او کنشگری خنثی و منفعل در سپهر رسانه ای نیست که تنها پذیرنده و خورنده داده های تولیدی رسانه ها باشد بلکه خواهان مشارکت در تولید خبرو پیام است و حداقل برای خود در فرایند پذیرش و باور خبر شان و جایگاهی قائل است . ادم رسانه ای پروژه عقلانیت را در گفتمان  ارتباطی وارد می کند.ادم رسانه ای  هزینه های این مشارکت را که گاهی زیاد است و پرداخت می کند. هزینه هایی مثل اشفتگی دروغ پردازان  وشایعه سازان وقتی بساط جعلی انها توسط ادم رسانه ای برچیده و بر ملا می شود..

     .۳- ادم رسانه ای اهل گفتگو واستدلال است وبرای هرکنش و عملی  منطق دارد وازبیان این منطق واستدلال ابایی ندارد.رفتارهای ادم رسانه ای جو زده و متاثر از مولفه های بیرونی نیست . ارتباط  ذهنی وزبانی در شکل گیری منطق تعاملی ادم رسانه ای مهمترین و تاثر گذا رترین گزاره است .بر همین اسا س ادم رسانه ای  القا پذیر نیست بلکه اقناع پذیر است.

    ۴- ادم رسانه ای برای کار خود هرچه که باشد اصالت واحترام قائل است و شان حرفه ای خود را ارج می نهد و خود را ابزار دیگری اعم ازسازمان وافراد نمی داند. این ویژگی هم در مورد کارگزاران درون رسانه صادق است وهم درباره مخاطبان رسانه. در حوزه کارگزاران رسانه ای ادم رسانه ای به حوزه اگاهی مخاطب بنا بر دستورات از بالا به پایین تعدی و تجاوز می کند و ساحت اگاهی شهروندان را مانند حریم خصوصی انان پاس می داردو در حوزه مخاطبان نیز شهروند رسانه ای ازساحت اگاهی خود مانند حریم خصوصی پاسداری می کند واجازه تجاوز اغیار را با داده های کذب نمی دهد..

۵- ادم رسانه ای اهل کارگروهی و خرد جمعی است . زیرا معتقد است پیام و خبر در حوزه اجتماع و جامعه و درفرایند ارتباط انسانها تولید می شود . پس نمی توان بین ظرف (جامعه )ومظروف ( خبر و اطلاعات ) انفکاک قائل  شد. ازاین رو چون خبر و اطلاعات و رسانه های حامل اگاهی را دوست می دارد  ارتباط با ادمیان وانسانها را ارج می نهد و طبیعتا انسانها را بیشتر برصدر میش نشاند. زیرا ادمیان تنها موجوداتی است که هم سوژه تفکرند هم ابژه تفکر و به تعبیر هایدگر انسان تنها موجودی است که وجود دارد یعنی به ((بود )) خود ((اگاهی )) دارد . ازاین رو ادم رسانه ای هم بشر دوست است وهم مدافع حقوق بشر . ازاین رو ادم رسانه ای فراتر از هرچیز به انسان و رنجهای انسان و شان در تلاطم انسان در جهان امروز می اندیشد.

و اخر اینکه ادم رسانه ای بالفعل به دنیا نمی اید بلکه باا لقوه ادم رسانه ای است . ادم رسانه ای با کسب سواد رسانه ای در فرایند (( شدن )) قرار می گیرد . نوعی حرکت از خامی به پختگی . حرکت از نارسی به رسیدگی .اگر این معیارها را ملاک قرار دهیم می توان گفت ادم رسانه ای کم داریم زیرا دو شرط برای ادم رسانه ای شدن متصور است . اول استعداد و علاقه ذاتی  ودوم اموزش . بدون هریک از شرایط فوق نمی توان ادم رسانه ای ساخت. اغلب رسانه ها ی امروز جهان از ((ادم رسانه ای )) گریزانند چه در حوزه کارگزار وچه در حوزه مخاطب جز رسانه هایی که شانی استعلایی برای خود قائل هستند. یعنی اعتلای روح و  کمال انسانی هدف غایی انهاست . انسان ها و حوزه اگاهی انها را بازیچه قرار نمی دهند و استقلال رای مخاطب را نه متزلزل بلکه تقویت می کنند.

دکتر امیر دبیری‌مهر

امیر دبیری مهر متولد 1356 در تهران، دانش اموخته علوم سیاسی در مقطع دکتری است و از سال 1374 تا کنون در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و رسانه‌ای به پژوهش و تدریس مشغول است. وی تا کنون پژوهش‌ها، مقالات، سخنرانی‌ها و گفتگوهای مطبوعاتی و رادیویی - تلویزیونی متعددی انجام داده است که دسترسی به برخی از آنها از طریق درگاه اینترنتی اندیشکده خرد میسر شده است. ریاست انجمن اندیشه و قلم از جمله مسئولیت‌هایی است که این عضو پیوسته انجمن علوم سیاسی ایران هم اینک عهده‌دار آن است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

1 × یک =

دکمه بازگشت به بالا