نظام کاستی و فرهنگ ودایی در هندوستان

حدود قرن ۶ قبل از میلاد در اوج اقتدار روحانیان هندو، که برهمن (Brahmana) نامیده می شوند، نظام طبقاتی شدیدی پذیرفته شد که مدت ۲۵۰۰ سال سایه سهمگین خود را بر کشور پهناور هندوستان افکنده بود و هنوز هم بقایای آن وجود دارد. پژوهشگران طبقات اجتماعی را کاست (Caste) می خوانند که واژه ای پرتغالی و به معنای نژاد است . در این نظام چهار کاست اصلی وجود داشت :

1. ۱. برهمان (Brahmanas)، طبقه روحانیون ؛

2. ۲. کشاتریاها (Kshatrias)، طبقه شاهان ، شاهزادگان و جنگاوران ؛

3. ۳. ویشیاها (Vaisyas)، طبقه بازرگان و دهقانان ؛

4. ۴. شودراها (Sudras)، طبقه کارگران .

معاشرت افراد یک طبقه دیگر شرعا و عرفا ممنوع بود، به خصوص طبقه اخیر که هر گونه تماس ، حتی نگاه کردن افراد طبقات بالا به این گروه ، گناه کبیره شمرده می شد.

فروتر از این چهار طبقه ، گروهی از بومیان غیرآریایی هندوستان بودند که نجسها (Untouchables) نامیده می شدند. افراد این طبقه به هیچ وجه حق نداشتند در محله های آن طبقات چهارگانه تردد کنند و هر گاه از باب ضرورت برای حمل زباله و کناسی به اماکن آنان می رفتند، موظف بودند با صدای بلند حضور خود را اعلام کنند که مبادا نگاه افراد طبقات بالا به این گروه بیفتد. در این صورت ، بیننده باید با غسل خود را طاهر کند داد و ستد نیز از راه دور، با گذاشتن پول در مکانی و تقاضای متاع با فریاد و اختفای کامل انجام می گرفت . یکی از سنت شکنی های مهم گاندی مخالفت با این سنت و باور غلط اما  دیرینه هندی ها بود.

گوش دادن به تلاوت کتابهای مقدس نیز بر آنان حرام بود و اگر فردی از ایشان در این مورد استراق سمع می کرد، برای مجازات ، سرب مذاب در گوش او می ریختند.

عجیب تر اینکه افراد طبقه نجسها به این وضع خو گرفته ، آن را حق می پنداشتند و باور داشتند که این تیره بختی زاییده بدکرداری آنان در زندگانی پیشین است که از طریق تناسخ آن را دریافت کرده اند. هر گونه اقدامی برای کم کردن فاصله طبقات چهارگانه (و حدود ۲۰۰۰ طبقه فرعی که به تدریج در ضمن آن چهار طبقه پدید آمده ) و دفاع از نجسها، خلاف شرع و غیرمقبول بود. البته این سنت اجتماعی در سال ۱۹۵۵ رسما لغو شد و تنها جلوه هایی از آن باقی است .

امروز هم در هند انچیزی که قوام و دوام این جامعه بسیار بزرگ و متنوع با اکثریت فقیر را حفظ کرده است همین باور به نظام طبقاتی و درست و بحق دانستن آن است . در این نظام فکری و اجتماعی هیچ کس چشم به موقعیت و مال و برخورداریها دیگران ندارد و هر کسی خود را در بهترین موضع ممکن می داند .شاید به همین دلیل در هند انقلاب و اعتراض صورت نمی گیرد و مارکسیستها نتوانستند در هند جای پایی پیدا کنند. البته این باورها مانع از این نمی شود که دولت در هند وظایف خود برای توسعه امکانات عمومی را فراموش کند اما جمعیت در هند و وسعت سرزمینی به حدی است که نتیجه بخشی این فعالیتها سالها زمان می برد.