تحلیل محتوای جلد بیستم خاطرات اقای هاشمی (بخش دوم )

امیر دبیری مهر

بعد از انتشار بخش نخست این یادداشت درباره کتاب خاطرات مرحوم اقای هاشمی رفسنجانی درباره رویدادهای سال ۱۳۷۶ با عنوان همه چیز درباره جمهوری اسلامی که به خوبی دیده و خوانده شد شاهد واکنش های متفاوتی بودم . برخی مدعی بودند انتشار این کتاب و نقد و شرح و بسط ان

اصلا و ابدا به صلاح و مصلحت نبوده زیرا از اندرونی ها و مناسبات ناگفته بین مقامات نظام پرده برداشته است و در یک کلام چشم و گوش مردم را باز می کند .با این نگاه از بنیاد مخالفم زیرا

 این نگاه به خاطرات و روزنوشت های یک سیاستمدار ناشی از دو مساله است . اولا هنوز هم برخی در این کشور به خلوت و جلوت و اندرونی و بیرونی در حوزه سیاست پایبند هستند و مردم را محرم اسرار نمی دانند و از گفته شدن واقعیت ها و دیده شدن عینیت ها در هراس هستند زیرا

سالهاست در فضایی مقدس انگاشته شده از قدرت قرارگرفتند و

از این مهم غافل هستند که هر کس از مزایا و منافع قدرت بهره مند شود ناگزیر از شفافیت و پاسخگویی است زیرا در اندیشه سیاسی اسلامی وحتی مدرن قدرت موهبت نیست بلکه مسئولیت است .

 دوما تصور می کنند هر انچه در خاطرات اقای هاشمی امده لزوما باید با معیارها و سلیقه انها سازگار باشد و از صافی ذهن انها تاییدیه بگیرد

 در حالی که ایشان در زمان حیات خویش تشخیص داده اند مساله ای یا رخدادی یا سخنی یا نظری را نقل کنند و بعید است کسی در جمهوری اسلامی بعد از امام و رهبری بیش از ایشان دغدغه مصلحت نظام را داشته باشد دیگران اگر از گفتن برخی موضوعات و خاطرات گله مند و دلخورهستند بجای فضاسازی و شانتاژکاری بهتر است باب گفتگو را بگشایند و اجازه دهند واقعیات تاریخ جمهوری اسلامی در فضای باز و منطقی و مبتنی بر حقیقت وانصاف  و دور از تعصب و اپارتاید مطرح شود . (تردیدی نیست در این خاطرات هم اشتباهاتی وحود دارد) .منظورم از اپارتاید این سنت ناپسند است که درباره برخی فقط باید خوبی و محسنات و خدمت  گفته شود و درباره برخی فقط بدی و زشتی و خیانت در حالی که ما شخصیت های سیاه و سفید در تاریخ نداریم و همگان در کنار خدمات و زحمات و افتخارات دچار اشتباهاتی شده اند اما فرق سیاست مداران با مردم عادی این است که باید پاسخگوی تصمیم ها ی خود باشند زیرا با تصمیم های انها زندگی و سرنوشت مردم تحت تاثیر قرار گرفته است .

نکته مهم دیگر در باره خاطرات اقای هاشمی که نباید از ان غافل شد بیان ضمنی بسیاری از خدمات نظام اسلامی در سالهای پس از انقلاب و اخلاص و توانایی برخی از مدیران و مسئولان در خدمت به مردم است که البته این هم بخشی از واقعیات انقلاب اسلامی است و همانگونه که نمی توان چشم بر اشتباهات ، تندروی ها ؛ قدرت طلبی ها و بی اخلاقی های برخی در عرصه سیاست بست که در خاطرات مرحوم هاشمی بی پرده و صریح و منصفانه به انها اشاره شده بر عملکرد این خادمان هم نمی توان چشم بست .

برای مثال ایشان در خاطرات دوم دی ۱۳۷۶ از دیدار ابراهیم ریسی رییس وقت سازمان بازرسی کل کشور با خود  بااشاره به اینکه برخی ذهن مردم را نسبت به مدیران نظام خراب کرده اند به نقل از رییسی می

نویسد: تا امروز در دستگاه انها به یک مورد مستند هم نرسیده اند (ص ۵۸۹) در عین حال در جای دیگری از به نقل از دکتر منافی از ولخرجی معصومه ابتکار رییس سازمان حفاظت محیط زیست برای دکور دفتر و اداره اش و حذف نیروهای خوب بعد از دوم خرداد انتقاد شده است (ص ۵۶۰)

ضد انقلاب و مخالفین جمهوری اسلامی که همیشه سعی داشتند اقای هاشمی را نماد تجمل گرایی نشان دهند خوب است به این روزنوشت ها نگاه کنند ایشان همانطور که از گفتن سفر به کیش و لتیان و کوه و اعضای خانواده اش به خارج از کشوربرای سفر و درمان و استفاده مکرر از استخر و سونای مجموعه کوشک در سعد اباد پرهیز نمی کندبارها هم به این اشاره می کند شام نداشتیم ساندویچ یا غذای مانده خوردیم . برای مثال در خاطرات ۱۴ اذر می نویسد: درخانه بودم دیشب و امروز کمی تب داشتم شاید به خاطر خوردن غذای مانده بود.(ص ۵۵۷) یا در خاطره ماه رمضان می نویسد با زنگ تلفن توسط محافظان ساعت چهار و نیم صبح برای سحری خوردن بیدارشدیم. ساعت زنگ دارمان معیوب است (ص۶۰۹)

دربیان امارها و تسهیلات داده شده به مسئولان نیز جناحی عمل نشده است در جایی می نویسد: به مزرعه پسته مرقد امام در منطقه کوشک نصرت رفتیم … حدود هشت هزار هکتار زمین گرفته اند با ۱۲ حلقه چاه که تا کنون ۶۰ هکتار درخت غرس کرده اند.. تاکنون ۲۰۰ میلیون تومان هزینه شده است (صص ۴۹۲و۴۹۳)

یکی از محورهای جذاب خاطرات اقای هاشمی نقدها و گله های مسئولان از همدیگر و نهادهای مختلف پیش ایشان است . نقدهایی که هیچ استتثنایی ندارد و شامل مقام معظم رهبری و دفتر ایشان هم می شود. البته گاهی این گله گذاری ها نشان دهنده صحت عمل فرد و نهادی است که مورد نقد قرار گرفته نه محق بودن منتقد یا گله گذار.

 در هجدهم بهمن می نویسد: اقای فلاحیان امد از دفتر رهبری و دستگاه قضایی و  روزنامه کیهان گله مند است که مساله خانه مسکونی خود و برادرش را به صورت خلاف مطرح کرده اند.(ص ۶۶۴)

یا از دیدار اقای خاتمی با خود می گوید : از اینکه ایت الله خامنه ای نظر مناسبی نسبت به اقای عبدالله نوری وزیر کشور ندارند و برای اقای کرباسچی هم پست های بالا را مناسب نمی دانند مجموعا از سختگیری رهبری ناراحت است (ص۶۶۳)

در ادامه برخی از اشارات جالب ایشان درخاطرات را ذکر می کنم که حاوی نکات و حاشیه های جالبی است و با اطلاع از انها می توان درک دقیقتری از رویدادهای سیاسی ایران در ۲۰ سال اخیر داشت .

*در مسیر با اقای موحدی فرمانده سپاه حفاظت صحبت کردیم گفت نظامیها  از اقای فیروز ابادی رییس ستادکل نیروهای مسلح ناراحت اند.( البته اقای هاشمی علت این ناراحتی را ذکر نمی کند.)

*اقای محمد رجبی پسر اقای علی دوانی امد.از اقای خاتمی گله داشت که او را به کار نگرفته است با اینکه پس از استعفای اقای خاتمی از وزارت ارشاد او از ریاست کتابخانه ملی استعفا کرد و اقای خاتمی به ریاست کتابخانه ملی منصوب شد و بعنوان مشاور با ایشان کار کرد.گویا به خاطر اینکه شاگرد مرحوم احمد فردید است نمی خواهند او را به کارگیرند.(ص۶۵۱)

* اقای حسام الدین اشنا معاونت جدیدویژه وزارت اطلاعات امد. داماد اقای دری نجف ابادی وزیر اطلاعات است .وضع خودش را گفت از دانشجویان دکترای معارف اسلامی و ارتباطات دانشگاه امام صادق در ترم اخر است بخاطر اینکه اقای خاتمی با ادامه کار اقای فلاح مخالف بوده به ناچار ایشان امده است (ص ۶۲۳)

*افطار میهمان رهبری بودم.ایشان از عملکرد اقای فریدون وردی نژاد مدیرعامل ایرنا و مدیر مسئول روزنامه ایران راضی نیست ولی مایل نیست که از نیروهای چپ تندرو جایگزین شوند و با اصل تغییر مخالفتی ندارند نظیر وضع اقای تسخیری در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(ص  621)

* اقای فلاح از وزارت اطلاعات بولتن های ویژه را اورد. گفت فتوای جدید ایت الله خامنه ای در خصوص اینکه وجوه شرعیه مال ولی فقیه است علما را ناراحت کرده و منشا دشمنی خواهد شد.گرچه اعلان جواز تصرف انها را حلال کرده ولی جوازمتصرف می دانند(ص ۶۳۵)

اقای اکبر نبوی عضو شورای سردبیری روزنامه رسالت امد گفت پیام ها و نظرهای رهبری در جامعه جا نمی افتد.با جمعی از دوستانش مشغول تهیه نامه ای برای رهبری هستند که اشکالات کار مربوط به دفترشان و عوامل دیگری که باعث فاصله ایشان از افکار عمومی شده ازقبیل نمایندگی هایشان در  دانشگاهها ، صداوسیما، انصار حزب الله، موتلفه و دستگاه قضایی را گوشزد کنند. افزود اقای مجتبی خامنه ای از انها خواسته که راجع به وضع دانشگاهها تحلیلی ارایه دهند(ص ۶۳۵)

در این خاطرات به مصاحبه معروف اقای خاتمی با شبکه سی ان ان اشاره می شود که با مخالفتهای زیادی حتی اعتراض میرحسین موسوی و مسیح مهاجری به اقای خاتمی مواجه می شود .(ص ۶۲۳) ایشان در خاطره روز ۲۵ دی می نویسد خبرداده شد که رهبری بناست فردا نماز جمعه را اقامه کنند و بنا دارند ضمن حفظ حیثیت اقای خاتمی برخورد شدیدی با امریکا و مساله مذاکره و رابطه با امریکا داشته باشند(ص۶۲۹) بر این اساس روز پنج شنبه اقای ناطق نوری رییس مجلس  و بشارتی وزیر کشور برای نماز جماعت به حسینه امام خمینی می روند تا رهبری را از اقامه نماز جمعه منصرف کنند اقای بشارتی به رهبری می گوید  نظر هواشناسی این است که هوای جمعه سرد است و بهتر است شما تردید برای اقامه نماز جمعه داشته باشیدو ایشان جواب داده اند لباس بیشتر می پوشیم (ص ۶۳۰)

برخی از خاطرات فردی و شخصی و اجتماعی اقای هاشمی هم جالب است در خاطره ۱۵ دی ماه می نویسد:در مراجعت به خانه و به خاطر برف و یخبندان در خیابان شهید باهنر پشت ترافیک ماندیم و خیلی معطل شدیم من و عفت و جمعی از محافظان در زیر برف تا منزل پیاده امدیم . راهپیمایی خوبی بود. در سربالایی خیابان یاسر چند نفری هم در مسیر من را شناختند خیلی تعجب کرده بودند.عبا سرکشیده بودم . عفت هم مقداری با من فاصله داشت توجه عامه را جلب نمی کرد.(ص ۶۱۶)

 *به دفتر رهبری رفتم برای مراسم ازدواج اسید مجتبی پسر دوم ایت الله خامنه ای که با صبیه اقای حداد عادل ازدواج کرده است .بیشتر میهمانان از ناحیه خانواده عروس بودند.اقایان خاتمی و ناطق نوری هم بودند.(ص۶۰۴)

* اقای علی عسکری مدیرعامل فروشگاههای رفاه امد. گفت چون اقای خاتمی شرایط او را نپذیرفته برای اداره تعاون به سپاه بازگشته است از من برای اقدام جهت بهتر کردن زندگی پرسنل سپاهی کمک خواست  (ص ۶۰۰)

* ایت الله خامنه ای گفتند که تقاضای ملاقات یاسر عرفات را رد کرده اند نظر من این بود که بپذیرند ولی قبول نکردند وزیرامور خارجه هم نظر ایشان را تایید می کند.(ص ۵۶۶)

*ایت الله خامنه ای پیش نویس سخنرانی شان برای اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی را برای مشورت فرستادندخواندم و چند اصلاحیه یادداشت کردم به نظرم طولانی است که مناسب وضع ان اجلاس فشرده نیست این را هم تذکر دادم ولی مجموعا خوب است به قلم خودشان نوشته شده است (ص ۵۵۶)

*اقای نصیری مدیر ماهنامه صبح امد برای نوشته های افراطی اش در مورد مدیران و مسایل کشور توضیحاتی داد و من نصیحتش کردم و گفتم از این کارهای بی ثمر و مضر انجام ندهد اخیرا مقالات تندی علیه اقایان غرضی و زنگنه نوشته است (ص ۵۵۴)

* سر شب به منزل رفتم . اقای خاتمی درباره مسایل ایت الله منتظری و اجلاس سران و مساله اقای کرباسچی و مدیران شهرداری تهران که هر سه مشکلاتی برای دولت اقای خاتمی به وجود اورده صحبت کردیم ایشان گفت تعجب می کنم که شما چگونه توانسته اید هشت سال را با این گونه مشکلات که معمولا ریشه ای در دفتر دارد بسازید(ص ۵۴۸)

اقای دری نجف ابادی و اقای فلاح از وزارت اطلاعات خبر دادند که امروز اجتماعی عظیمی از مردم و طلاب برای حمایت از رهبری و سرکوب حرکت اقایان منتظری و اذری قمی تشکیل شده است .مردم به دفتر ایت الله منتظری حمله کرده و حسینیه و دفتر را تصرف کرده اند وشعارهای تند و موهنی هم می دهند.همین کار را با دفتر اقای اذری قمی هم کرده اند. دکتر حسن روحانی امد و گفت در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در حد اجتماع و نظاهرات مردمی مورد تایید بوده و لی با تصرف دفتر و تعرض به مرکز انها و دخالت سپاه موافقت نشده گویا سپاه اصفهان و تهران برای اقدامات رفته اند و دفتر رهبری می گوید به انها ربطی ندارد. اقای موسوی اردبیلی تلفنی پیغام داده اند جلوی این بی نظمی ها گرفته شود.دکتر روحانی گفت که سردار عزیز جعفری از کادرهای مرکز سپاه جریانات اطراف خانه اقای منتظری را اداره کرده و اقای دری گفت دو اتوبوس ادم از اصفهان امده اند.(صص ۵۲۹و۵۳۰)

فاطی امد او هم از حرکتی که علیه ایت الله خامنه ای شروع شده و احتمال فتنه می دهد و واقعا هم احتمال فتنه عمیق می رود اظهار نگرانی نمود(ص ۵۲۵)

اقای علی یونسی ریس سازمان قضایی نیروهای مسلح امد از تضعیف جایگاه رهبری بعد از انتخابات و مسایل شهرداری و اعمال قوه قضاییه و گروه حزب الله و تحرکات جدید در حوزه ها علیه رهبری ابراز نگرانی شدید کرد و از من خواست برای اصلاح این وضع دخالت کنم . راه حل جذب نیروهای میانه است (ص ۵۱۷)

ادامه دارد