گفتگو درباره شمس و مولانا در سالروز بزرگداشت این سرمایه های جهانی

دکتر امیر دبیری‌مهر۱۴۰۰/۰۸/۲۲

۰ 57

به مناسبت هفتم و هشم مهرماه که سالروز بزرگداشت شمس تبریزی و مولانا جلال الدین بلخی است در برنامه گفتاورد رادیو تهران با اقای دکتر کریم فیضی گفتگو کرد. گفتگوی از جنس دل و روح و عالم بالا درباره دو انسان والا . مشروح این گفتگوه را در لینک زیر بشنوید.

لینک دانلود برنامه درباره شمس تبریزی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، کریم فیضی استاد دانشگاه و پژوهشگر همزمان با هفتم مهر روز بزرگداشت شمس تبریزی از بزرگان عرفان اسلامی با حضور در برنامه گفتاورد رادیو تهران درباره ابعاد وجودی و شخصیتی شمس گفت: داستان شمس و مولانا یکی از جذاب‌ترین داستان های ادبیات فارسی است . شخصیت شمس به گونه ای است که باعث شده بزرگترین غزل سرای ایرانی باشد.
به گفته او همانطور که پیشینه آشنایی اغلب ایرانی ها با شمس و مولانا از کودکی و نوجوانی است من نیز از اواسط دبیرستان با این دو شخصیت آشنایی پیدا کردم.

فیضی درباره منابع موجود برای شناخت شمس گفت: تنها آثاری که از شمس در حال حاضر وجود دارد غزلیات و مقالات شمس است که آنهم سروده مولانا ولی از زبان شمس است.
او بدیع الزمان فروزانفر را نخستین فردی دانست که دیوان شمس را به طور کامل گردآوری کرد به گونه ای که بعد از او پژوهشگران شمس را شناختند. به گفته او این دیوان به نام دیوان کبیر معروف شده است چون بزرگترین مجموعه شعری زبان فارسی است. مولانا بی محابا درباره شمس غزل می سرود ولی بیشتر این اشعار در تطول زمان از بین رفته است.

نویسنده کتاب شعاع شمس با اشاره به ضیق منابع درباره شمس گفت: در ایران به اندازه هیچ فردی به اندازه شمس معلومات کم نداریم. به طور کلی درباره شمس منابع کم و گاه ناهمخوان و متناقض است . شمس تبریزی یکی از رازهای ماست .
او افزود: اگر مولانا نبود شمس شناخته نمی‌شد و شگفتی دیگر آن است که شمس اعجاز کرده و کسی رو به دنیا آورده که او را در دنیا حفظ کرده است.

فیضی مولانا را زبان شمس دانست و افزود: مولانا پس از آشنایی با شمس تمامی داشته های خود را بایگانی کرده و همه شور خود را از شمس گرفته است.
او با بیان اینکه شخصیت شمس تبریزی به گونه ای است که از عنوان بندی گریزان است افزود: در اینکه شمس عالم است تردید نیست و از فهوای کلام او آشکار است. شمس به ادبیات عرب، ادبیات فارس، دانش تفسیر، فقه، اصول و حتی معارف شیعی تسلط دارد.

این پژوهشگر با بیان اینکه شمس دانش آموخته هیچ مکتب و حوزه مشخصی نیست، گفت: او از این جهت یکی از نوادر است. او در زمانی که تشیع در غربتی محدود بایکوت شده بود از فاطمه زهرا نام برده و این جای تعجب دارد . این حرف تصادفی نیست و ناشی از آگاهی و معلومات زیاد او است.

فیضی شمس را یک نابغه علوم اسلامی معرفی کرد و افزود: در زمانی که برای رویت یک کتاب افراد باید فرسنگ ها سفر می‌کردند و دسترسی به دانش به راحتی امروز نبوده اصلی‌ترین چیز درباره شمس این است که او یک نابغه است و دانش خود را به نبوغ تبدیل کرده است.

به گفته این پژوهشگر شمس اعتراف می‌کند که درس نخوانده و متعلق به مکتب‌خانه ای نیست.از نوجوانی از تبریز در آمده است و همواره در حال عبور و گذر است. برخلاف مولانا که از تبار علمی است

این استاد دانشگاه با بیان اینکه شمس در زمین نمی گنجد، گفت: همه ما در خانوادهایی به دنیا می آییم و تعلقات خانواده و دلبستگی داریم ولی شمس هیچگاه اینگونه نبوده است. او یک استثناست و مانند او نیست از همین رو امکان مقایسه او با فرد دیگری را نداریم. شمس یگانه است مانند فرشی که نقش، رنگ، طرح، اندازه و گره و …همه مخصوص به خود را دارد.
او تصریح کرد: شمس یکی از سمبل‌های بشری برای نو دگر اندیشی است . برای افرادی که بخواهند چارچوبهای جدیدی را برای تفسیر و عرفان استخراج کنند نمونه‌ای بهتر از شمس ندارند.

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبکه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
ما را در اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی با شناسه tehraan۳۶۰@ پیدا و همراهی کنید.
همچنین علاقه‌مندان می توانند برنامه های رادیو تهران را از اپلیکیشن ایران صدا دریافت کنند.

*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذکر منبع مجاز است.

لینک دانلود برنامه درباره مولانا

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، کریم فیضی پژوهشگر و استاد دانشگاه همزمان با ۸ مهر روز بزرگداشت مولانا از وجود آثار فراوان درباره مولانا و ابعاد زندگی او خبر داد و گفت: بر اساس اطلاعاتی که از او وجود دارد مولانا علاوه بر مثنوی ، رباعی‌سرای بسیار زبده‌ای است.

فیضی ثقل شمس و مولانا را رازآلود بودن ارتباطات آن دو دانست و گفت: این که چه شد و چه رویدادی اتفاق افتاد متاسفانه اطلاعاتی و تفسیری نداریم. برخی معتقدند شمس مولانا را جادو کرده است چرا که رابطه آن دو همانند جادو است. مولانا درباره این رابطه می گوید: سجاده نشین باوقاری بودم/ بازیچه کودکان کویم کردی.
او افزود: مولانا در رابطه با شمس تنها جذب نشده است، بلکه فنا شده است و بعد از رفتن شمس از آب و نان افتاده راهی دمشق شده و چون آنجا نیز دلارام نشده به تبریز رفته است.

این پژوهشگر قصه شمس و مولانا را بنیادی برای فرهنگ ما به لحاظ نشان دادن قابلیت ها دانست و گفت: این مساله روبنای فرهنگ ما به لحاظ میزان تاثیرگذاری است و نشاندهنده این است که در این فرهنگ چیزی هست که از طریق آن مولانا و شمس به وجود می آید.

او با اشاره به ۱۵ جلد تفسیر ، نقد و تحلیل مثنوی مولانا توسط علامه جعفری اشاره کرد و گفت: سه هزار عنوان درباره مولانا کتاب نوشته شده است که ۷۰۰ عنوان آن تفسیر مثنوی به زبان فارسی است. بر این اساس بیشترین عنوان کتاب پس از قرآن به تفسیرهای مثنوی اختصاص دارد. در این میان نیز مفصل ترین شرح مربوط به علامه جعفری است.
به گفته او عبدالحسین زرین کوب نیز سه عنوان کتاب با نام های سر نی ، بحر در کوزه و پله پله تا ملاقات خدا درباره مولانا نوشته است.
او در عین حال شرح تفسیر مثنوی نوشته کریم زمانی را جامع ترین تفسیر موجود معرفی کرد. در این کتاب تمام معارفی که تا امروز درباره مولانا گرد آوری شده است در این تفسیر استفاده شده است .
او همچنین به وجود آثار عامیانه پسند متعدد درباره مولانا اشاره و تصریح کرد: برخی از این آثار داستانی و حتی برخی تخیلی است. این آثار اغلب برای نوجوانان و جوانان است که تخصصی در این باره ندارند و امکان استناد به این منابع وجود ندارد.

او در ادامه به ساحات وجودی متعدد مولانا اشاره کرد و گفت: در واقع مولانا یک مولانا نیست و یک ساحت ندارد. او دارای ساحات مختلف است و آدم را گیج می‌کند. نکته دیگر درباره مولانا خصلت زبانی اوست که انسان ها را جذب می‌کند. بعد از سعدی شیرازی زبان او جادویی‌ترین زبان ها در زبان فارسی است به گونه ای که چنین ترکیب و چینش کلماتی را تنها در سعدی و مولانا می بینم.

این پژوهشگر با بیان اینکه ساحت زبانی مولانا مثال زدنی است، افزود: مولانا تنها شعر نمی گوید بلکه موسیقی و مفهوم نو می‌سازد. مولانا حروف و کلمات را به ازدواج وا می‌دارد و فرزند به بار می‌آورد و اغلب هم فی البداهه است و این نشان می دهد که او استاد زبان فارسی بوده است.

فیضی نوع تقریر او از اندیشه های قدما را نیز به عنوان یکی دیگر از ویژگی‌های خاص مولانا معرفی و خاطرنشان کرد: او اندیشه، عرفان و فلسفه را بسیار ماهرانه بازنویسی کرده و چیزی بر آنها اضافه می‌کند. مثلا در برهان علیت نگاه های نو مطرح می‌کند و تقریرهای استادانه ای ارائه می دهد .

فیضی شناخت ابعاد و ظرفیت‌های روانی انسانی مولانا را دیوانه کننده توصیف کرد و گفت: او انسان و لایه های درون و اطوار روان را می شناسد و هربار گوشه های جدیدی از انسان را کشف می کند. مولانا ساحات بنی بشر که نمی توان شناخت را می‌شناسد . او با تاکید بر اینکه همواره از اغراق درباره مولانا پرهیز می‌کند گفت: ولی این گفته ها بدون اغراق است.

او در ادامه به نقش و تاثیر مولانا در جهان هستی اشاره کرد و گفت: اگرمثنوی را از انسان امروزی بگیریم مثل حفره ای خالی می‌ماند که نمی‌توان آن را با چیز دیگری پر کرد و جای آن خالی خواهد ماند. این موضوع تنها برای ایران نیست و برای کل جهان مصداق دارد.

فیضی تاکید کرد که متاسفانه ما مثنوی را نمی شناختیم تا زمانی که ترجمه ای از مثنوی توسط رینولد نیکلسون منتشر شد و در واقع غرب آن را کشف کرد بعد از آن شرق متوجه مولانا شد. در اواخر قرن ۱۹ پس از ترجمه و شرح نیکلسون توجه مجامع علمی به مولانا جلب شد. تا پیش از این تنها خواص به مثنوی توجه داشتند.

*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذکر منبع مجاز است.

برچسب ها