اطلاعاتی دست اول ازمذاکرات هسته ای در کتاب خاطرات مقام ارشد امریکایی

همیشه خاطرات سیاست مداران و دیپلماتها خواندنی و درس اموز است . بویژه اگر بین زمان انتشار کتاب و رویدادهای مورد بحث فاصله زیادی نباشد . این روزها که ایرانیان همچنان از تبعات مسایل مربوط به مذاکرات هسته ای تاثیر می پذیرند خواندن مطالب و دست اول درباره این مذاکرات آن هم از زبان یک مقام ارشد امریکایی خواندنی و شنیدنی است . وندی شرمن معاون سیاسی وزارت امور خارجه امریکا در زمان مذاکرات هسته ای ایران و ۵+۱ اخیرا کتابی را منتشر کرده به نام
Not for the faint of head
که مترجمان این کتاب به فارسی آن را بدون هراس ترجمه کرده اند. این کتاب را محمد جمشیدی و حافظ رستمی ترجمه و انتشارات سروش آن را منتشر کرده است . جالب اینجاست که انتشارات سروش وابسته به سازمان صدا وسیما بعد از سالها رخوت و بی خبری با انتشار این کتاب کورسوی امیدی در اهالی کتاب برای انتشار کتابهای خواندنی ایجاد کرده است . گفتنی است این انتشارات بعد از دوران مدیرعاملی مهدی فیروزان در دهه ۷۰ که سروش در اوج بود هر سال که گذشته رو به افول رفته است .
قبل از هر چیز باید بایدگفت این کتاب علی رغم جذابیت محتوای آن از نظر پاورقی های ضروری و حاشیه نگاری ها و ارجاعات درون و بیرون متنی بسیار ضعیف و اماتور منتشر شده است . زیرا کتابهای اینچنینی و تاریخی به پاورقی ها و ارجاعات ضروری نیاز دارد بویژه در جایی که نویسنده از توضیحات ضروری عمدا و سهوا اجتناب کرده است و مخاطب کنجکاو است درباره مطالب نوشته شده اطلاعات بیشتر و دقیق تری دریافت کند. مثلا وقتی نویسنده در صفحه ۱۴۲ از الگو گیری از مادلین البرایت وزیر خارجه امریکا در دوره کلینتون سخن می گوید خواننده انتظار دارد مترجم یا ناشر در حد ۲ خط هم شده درباره البرایت توضیحاتی را ببیند بویژه که خانم البرایت با عذر خواهی معروفش بابت کودتای ۲۸ مرداد بسیار مورد توجه قرار گرفت .
همچنین در این کتاب جای عکس و اسناد در متن و انتهای کتاب بسیار خالی است که شاید تعجیل ناشر درچاپ کتاب در این اشکال موثر واقع شده باشد .
این کتاب حدود ۳۰۰ صفحه ای مقدمه ای مفصل در بیش از ۳۰ صفحه دارد از علی باقری معاون سیاست خارجی شورای امنیت ملی (۱۳۸۶تا ۱۳۹۲)در دولت احمدی نژاد که در ان بجای نقد و بررسی کتاب با لحن و ادبیات تندی ؛ همه عملکرد تیم مذاکرات هسته ای زیر سوال رفته و از عملکرد سعید جلیلی و تیم او در دولت محمود احمدی نژاد دفاع جانانه ای شده است . علی باقری در این یادداشت با زیر سوال بردن عملکرد دولت ایران و روسای جمهور گذشته از مرحوم هاشمی رفسنجانی و خاتمی و روحانی که او همه انها را دولت اصلاحات می نامد همه این فعالیتها را صرفا دیپلماسی مذاکره با امریکا معرفی می کند(ص۱۲) و مدعی می شود این دولتها مقهور ترفندها و شگردها دیپلماتیک اروپایی ها شدند از این رو طرف ایرانی را به توقف فعالیتهای هسته ای راضی کردند.(ص۱۳) علی باقری در ادامه به نقل از کتاب خاطرات جک استراو وزیر خارجه اسبق انگلستان و بدون ارجاع دقیقی ادعای عجیبی را مطرح می کند و ان پیشنهاد ایران به امریکا برای به رسمیت شناختن اسراییل !!!!؟؟؟در ازای رفع تحریم ها در دولت خاتمی است که از سوی امریکا رد شده است (ص۱۴) چنین ادعای بزرگی از سوی مقامات وزارت خارجه دولت اقای خاتمی تا کنون رد یا تایید نشده است اما به نظر می رسد سکوت در قبال ان جایز نیست
اما ادعاهای علی باقری به این ختم نمی شود او مدعی است دولت ایران در زمان خاتمی از طریق سفیر سوییس به امریکاییها پیام داده بود حاضر است به حماس و جهاد اسلامی هم فشار بیاورد تا مبارزه با اسراییل را متوقف کنند ؛ پروتکل الحاقی را امضا کند ؛ با امریکا علیه سازمان های تروریستی همکاری کند ، حزب الله را از وجهه نظامی خارج کند اما این بار هم این واشنگتن است که برای مذاکره با ایران جواب منفی می دهد و دیک چنی معاون وقت رییس جمهور امریکا با بکار بردن لقب شیطان برای ایران می گوید (( ما با شیطان حرف نمی زنیم ))!!!!!!
باقری سیاست خارجی و دیپلماسی دولت دهم را هوشمندانه خوانده که منجر به تغییر سیاست هسته ای امریکا شده است و می نویسد : از سال ۱۳۸۷ به بعد که با اقتدار فنی و تدبیر دیپلماتیک ایران مواجه شدند بطور جدی پیگیر مذاکرات دوجانبه با طرف ایرانی شدند تا جایی که در مذاکرات ژنو سه در اذرماه ۱۳۸۹ نه بار و درمذاکرات استانبول یک در بهمن ماه ۱۳۸۹ شانزده بار از طرف ایرانی درخواست مذاکرات دوجانبه کردند.
برای خواندن بیشتر ادعاهای عجیب علی باقری مطالعه مقدمه ایشان را در کتاب بدون هراس توصیه می کنم.
اما متن اصلی کتاب حاوی دو دسته مطلب به قلم وندی شرمن است . شرمن یهودی تبار است و در دولت اوباما معاون سیاسی وزارت امور خارجه امریکا و در مذاکرات هسته ای رییس تیم مذاکرات امریکا بود .هر چند اغلب مطالب و خاطرات او درباره مذاکرات هسته ای است اما در لابلای خاطرات خود زندگی نامه مختصری از زندگی خود را نیز نگارش کرده است و بویژه مساله حضور زنان در جامعه و سیاست را بطور ویژه مورد توجه قرار داده است وبارها و بارها از مادلین البرایت و هیلاری کلینتون و کوندالیزا رایس بعنوان زنان موفق امریکایی که به مقام وزارت خارجه رسیدند با افتخار یاد می کند.
یکی از بخش های مهم این کتاب بیان ناگفته هایی از مذاکرات محرمانه ایران و امریکا در نیویورک و عما ن است که ظاهرا و بر اساس نوشته ی شرمن بخشی از ان در دولت دهم و بخشی هم در دولت یازدهم انجام شده است .البته مذاکراتی که شرمن در انها حضور داشته مربوط به سال ۲۰۱۳ به بعد است . اما قبل از او جیک سولیوان و پونیت تالوار دیپلماتهای امریکایی در سال ۱۳۹۱ یعنی یکسال قبل از روی کار امدن دولت روحانی با مقامات ایرانی مذاکرات محرمانه داشتند. شرمن در بیان خاطرات خوداز مذاکرات محرمانه با عباس عراقچی و مجید تخت روانچی مانند فیلمهای پلیسی خاطراتی راتعریف می کند مانند مذاکره در لابی هتل ها و تردد با تاکسی به هتل مانند شهروندان عادی و حتی سفر به دوبی و بی اطلاعی همسر شرمن از علت سفر او به عمان با پاسپورت عادی برای اینکه هیچ دولت و رسانه ای از مذاکرات محرمانه ایران و امریکا مطلع نشود.
نکته جالبی که شرمن در این کتاب به ان اشاره می کند این است که علت اصلی مذاکرات مخفی با ایران بیشتر از این جهت بود که مذاکره با هیات ایرانی به ریاست جلیلی اتلاف وقت بود و نتیجه ای از ان حاصل نمی شد زیرا جلیلی در مذاکرات از روی متن صرقا بیانیه های ایدئولوژیک می خواند(ص ۱۰۰)
نکته مهمی که در بیان خاطرات شرمن برجسته است برقراری رابطه ای انسانی با دیپلماتهای ایرانی است انجا که اشاره می کند با عباس عراقچی درباره نوه های تازه متولد شده شان صحبت می کردند و پیام های تبریکی که در سال های نو شمسی و میلادی برای می فرستند . او معتقد است این نوع از رابطه در به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای نقش موثری داشته است .
وندی شرمن در این کتاب از نقش دوگانه و گاه مخرب فرانسه در روند مذاکرات سخن می گوید و از سیاست های دولت امریکا در دوره ترامپ در خروج از برجام به شدت انتقاد می کند .
این دیپلمات کهنه کار امریکایی در این کتاب تصویری انسانی و بشر دوستانه از دولت اوباما در قبال ایران ارایه می دهد که به نظر من نیازمند راستی ازمایی از سوی دیپلماتهای ایرانی حاضر در این مذاکرات است خواسته ای که ظاهرا ناشر کتاب از عباس عراقچی خواسته بود اما با اجابت معاون وقت سیاسی وزارت خارجه مواجه نشده است .
مطالعه این کتاب به علاقمندان به مسایل سیاسی و بین المللی بویژه فعالیتهای صلح امیز هسته ای ایران توصیه می شود.