برگزیده مطالب دیگران

تله توپ و کَره برای فروپاشی کشورها

یک خاطره جالب از راکفلر

پس از جنگ‌جهانی اول و افزایش هزینه‌های تسلیحاتی، اقتصاددانان بحث کره و گلوله (butter or bullet) را مطرح کردند که سپس در مثالی در کتاب درسی اصول اقتصاد پل ساموئلسون به کره و توپ (butter vs. gun) تغییر کرد. به این معنا که اولویت هر جامعه در تولید کره (نماینده کالاهای مصرفی ضروری) و توپ (نماینده کالاهای جنگی) چیست و چه ترکیبی از تولید آنها ما را به نقطه بهینه رفاه اجتماعی نزدیک‌تر خواهد کرد.

حسنین هیکل (روزنامه نگار مصری) که رکورددار مصاحبه با شخصیت‌های بزرگ جهانی است نقل کرده که در دهه هفتاد میلادی با دفتر راکفلر سرمایه‌دار بزرگ آمریکا تماس گرفتم و تقاضای مصاحبه کردم. مرا شناختند و راکفلر پشت خط آمد و گفت شما احتمالا مرا با برادرم که معاون رییس جمهور ایالات متحده است اشتباه گرفته‌اید وگرنه من که چهره سیاسی نیستم که برای شما جالب باشم. گفتم که اتفاقا با خود شما می‌خواستم مصاحبه کنم. وقتی تعیین شد و از قاهره به نیویورک رفتم، در ابتدا از من پرسید برای چه می خواهی با من مصاحبه کنی؟

به او گفتم شما اخیرا در جایی گفته ای که اگر خروشچف به مسابقه تسلیحاتی ادامه دهد شوروی به زانو در می‌آید چون شما یک میلیاردری و چهره سیاسی نیستی و روی حساب و کتاب حرف می زنی، آمدم تا روی این موضوع صحبت کنیم، چه اتفاقی قرار است برای مسکو بیفتد؟

راکفلر مقابل تابلوئی که در دفترش بود رفت و گفت، من خبر محرمانه‌ای درباره سرنوشت جنگ سرد ندارم و اگر داشتم هم آن را به زبان نمی‌آوردم. استدلال من بسیار ساده است: شما داستان سهم توپ و سهم کره را که شنیده‌ای؟ (در آن سال برنده نوبل اقتصاد بر روی سهم تسلیحات نظامی و سهم رفاهی در اقتصاد کشورها تحقیق کرده بود و نسبت بودجه نظامی را به اقتصاد، سهم توپ و بودجه رفاهی را به سهم کره تشبیه کرده بود).

گفتم بلی. راکفلر ادامه داد، می دانی که سهم توپ در ایالات متحده یک‌ونیم درصد و در شوروی ۱۲ درصد است. اگر جنگ سرد و مسابقه تسلیحاتی ادامه یابد و آمریکا سهم توپ را دو برابر کند شوروی نیز نیاز به همین مقدار دارد که عقب نیفتد که سهم توپ در آمریکا ۳ درصد و در شوروی ۲۴ درصد خواهد بود و عملا بودجه صنعتی شوروی را خواهد بلعید ولی در آمریکا اتفاق محسوسی نمی‌افتد.

حال اگر مسابقه تشدید شود و باز هم آمریکا بودجه نظامی‌اش را دو برابر کند سهم توپ در آمریکا شش درصد می‌شود و در شوروی به ۴۸ درصد می‌رسد که عملا دولت مسکو برای اداره امور کشور فلج می‌شود و اگر باز آمریکا بودجه نظامی‌اش را دو برابر کند سهم توپ در آمریکا به ۱۲ درصد یعنی نرخ امروز شوروی می‌رسد اما دیگر اقتصاد شوروی متلاشی خواهد شد. پس در این مسابقه، برنده ما هستیم، و تنها ۱۵ سال طول کشید تا این پیش‌بینی راکفلر به حقیقت بپیوندد.

دکتر امیر دبیری‌مهر

امیر دبیری مهر متولد 1356 در تهران، دانش اموخته علوم سیاسی در مقطع دکتری است و از سال 1374 تا کنون در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و رسانه‌ای به پژوهش و تدریس مشغول است. وی تا کنون پژوهش‌ها، مقالات، سخنرانی‌ها و گفتگوهای مطبوعاتی و رادیویی - تلویزیونی متعددی انجام داده است که دسترسی به برخی از آنها از طریق درگاه اینترنتی اندیشکده خرد میسر شده است. ریاست انجمن اندیشه و قلم از جمله مسئولیت‌هایی است که این عضو پیوسته انجمن علوم سیاسی ایران هم اینک عهده‌دار آن است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

17 − 5 =

دکمه بازگشت به بالا