یادداشت‌ها و مقالات شخصی

ازادی اجتماعی بی سابقه در ایران در دوران پسا جنگ

امیر دبیری مهر

بعد از ستیز و تنش های وسیع بین حکومت جمهوری اسلامی و جامعه ایران در سال ۲۰۲۲ تحت عنوان جنبش ((زن زندگی ازادی ))زنان و دختران ایرانی دیگر به شرایط  سالهای قبل از این جنیش برنگشتند و الگوی های رسمی پوشش ارایه شده از جانب نهادهای حکومتی را نپذیرفتند و با وجودی که پلیس تعداد گشت های نهی از منکر معروف به گشت های ارشاد  را کاهش داد و برخورد فیزیکی با دختران و زنان فاقد حجاب متوقف شد  پلیس مدتی با جریمه های سنگین مالی و توقیف خودروهای زنان سعی کرد جلو تثبیت تغییرات اجتماعی به نفع ازادی های زنان و دختران بویژه نسل جدید گرفته شود. وقتی این روش هم منجر به  تنش های جدید اجتماعی و نارضایتی مردم شد  نمایندگان تندرو مجلس و دیگر نهادهای مخالف حجاب اختیاری که از حمایت بخشی از جامعه سنتی و مذهبی ایران نیز برخوردارند قانونی را به تصویب رساندند که مجازات ها و محدودیت ها علیه زنان فاقد حجاب را تشدید می کرد . در فرایند تصویب این قانون بسیاری از حقوقدانان و روشنفکران و روزنامه نگاران و اقشار اجتماعی با این قانون بطور جدی مخالفت کردند اما مجلس شورای اسلامی بدون اعتنا به این اعتراض ها ان را تصویب و شورای نگهبان که ۶ نفر از ۱۲ عضو ان فقهای منصوب رهبری هستند ان را تایید کردند. همزمان با این تصمیم گیری ها هیچ نشانه ای از تغییر سبک زندگی زنان و عقب نشینی انها مشاهده نشد تا اینکه مسعود پزشکیان رییس جمهور اسلامی ایران اعلام کرد امکان اجرای این قانون وجود ندارد و می تواند به بحران و تکرار وقایع سال ۲۰۲۲ منجر شود. اعتراض تندروها علیه موضع رییس جمهور بالا گرفته بود که شورای عالی امنیت ملی ایران اجرای این قانون را متوقف کرد.  با توجه به اینکه اجرای مصوبات شورای عالی امنیت ملی در ایران به تصویب و تایید ایت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی نیاز دارد تندروها و موافقین سخت گیری در باره حجاب سکوت اختیار کردند و منازعات درباره اجرا نشدن قانون مذکور فروکش کرد. نکته جالب اینجاست که هنوز بخش وسیعی از جامعه ایران بویژه در شهرستانها و روستاها کاملا به حجاب شرعی مقید هستند اما انها نیز از دخالت حکومت در مساله حجاب ناراضی هستند . این روند تا جنگ ۱۲ روز اسراییل علیه ایران ادامه یافت . بعد از جنگ جامعه ایرانی انتظار دارد بخاطر ایستادگی ملی مردم ایران علیه اسراییل و موفق نشدن طرح اصلی اسراییل برای سرنگونی جمهوری اسلامی ٬ دولت ایران با دادن امتیازهایی به جامعه ازجمله ازادی های اجتماعی  انسجام و وحدت  ملی را  حفظ کند. از این رو بعد از جنگ از گشت های ارشاد خبری نیست حتی جریمه و توقیف خودروهای زنان فاقد حجاب نیز متوقف شده و زنان در انتخاب پوشش خود در فضاهای عمومی شاهد هیچ محدودیتی از جانب حکومت نیستند. این واقعیت بویژه در شهرهای بزرگ و مناطق مرفه و در نسل جدید بسیار مشهودتر و بارز تر است  .اگر کسی امروز در تهران و پاساژها و مال ها و مراکز خرید تردد کند با یک ازادی اجتماعی بی سابقه در انتخاب پوشش زنان و ارتباطات دختران و پسران نوجوان و جوان  مواجه می شود که می توان گفت در سالهای پس از انقلاب

اسلامی در ۱۹۷۷ به بعد هیچ وقت در این حجم و وسعت مشاهده نشده است . البته تعداد معدودی از دختران نسل جدید هم در  این ازادی ایجاد شده از عرفهای  اجتماعی و فرهنگی عبور می کنند که همین رفتار موجب ناراحتی و خشم طبقات اجتماعی مذهبی و سنتی می شود. اما جامعه شناسان معتقدند این رفتارهای افراطی واکنشی است به سخت گیری های گذشته و با گذشت زمان و مدارای اجتماعی به نقطه تعادل می رسد.

اما انچه امروز در فضای عمومی جامعه ایران  علی رغم فشارهای شدید اقتصادی بویژه روزی طبقات ضعیف اجتماعی دیده می شود  نوعی نشاط اجتماعی است که بر اثر کوتاه امدن حکومت از الزام زنان به پوشش اجباری و نحوه معاشرت و ارتباطات اجتماعی است . البته هیچ کس نمی داند ایا این سیاست جمهوری اسلامی موقتی و مصلحتی است و از این بابت است که مبادا در شرایطی که تهدید حمله مجدد اسراییل بر سر ایران است با سخت گیری های گذشته بحران اجتماعی ایجاد شود یا اینکه این ازادی نقطه اغازی برای یک سیاست جدید فرهنگی و اجتماعی است . پاسخ این پرسش را چند ماه بعد می توان پیدا کرد.اما در باره یک واقعیت می توان با قطعیت سخن گفت و اینکه حتی اگر حکومت به سیاستهای گذشته خود باز گردد جامعه ایرانی بویژه زنان و دختران به گذشته باز نخواهند گشت و از  حق خود در انتخاب سبک زندگی با قدرت حفاظت خواهند کرد.

دکتر امیر دبیری‌مهر

امیر دبیری مهر متولد 1356 در تهران، دانش اموخته علوم سیاسی در مقطع دکتری است و از سال 1374 تا کنون در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و رسانه‌ای به پژوهش و تدریس مشغول است. وی تا کنون پژوهش‌ها، مقالات، سخنرانی‌ها و گفتگوهای مطبوعاتی و رادیویی - تلویزیونی متعددی انجام داده است که دسترسی به برخی از آنها از طریق درگاه اینترنتی اندیشکده خرد میسر شده است. ریاست انجمن اندیشه و قلم از جمله مسئولیت‌هایی است که این عضو پیوسته انجمن علوم سیاسی ایران هم اینک عهده‌دار آن است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

4 + 10 =

دکمه بازگشت به بالا