مذاکرات برای احیای برجام : حدس و گمانها
رهبری و مدیریت دیپلماسی احیای برجام
بعد از روی کار امدن دولت بایدن برخی خام اندیشانه انتظار داشتند بایدن در همان ساعات اولیه دستور مذاکره با ایران برای احیای برجام را صادر کند و سکوت یکماه بایدن موجب ایجاد تردیدها و پرسش های جدی در رویکرد دولت بایدن شد . از جانب ایران نیز برخی با تحلیل های جناحی و باندی و حزبی مدعی شدند حتی اگر بایدن هم پا پیش بگذارد جمهوری اسلامی مذاکره جدی را به بعد از استقرار دولت سیزدهم در شهریور۱۴۰۰ موکول خواهد کرد. همین تحلیل های غیر واقع بینانه تاثیرات منفی بر بازار های اقتصادی و قیمت ارز و سکه هم داشت از همین روی بعد از افت جدی قیمتها در اواخر دی ماه مجددا با افزایش این قیمتها ومواجه بودیم .اما واقعیت ماجرا چیست و روند مذاکرات احتمالی چگونه خواهد بود؟ این مساله را باید از زاویه طرفهای دخیل بازی تحلیل کرد.
- از ناحیه امریکا می توان گفت سکوت یکماهه بایدن بسیار مثب و نشان دهنده تاملات و مذاکرات و رایزنی ها ی محرمانه و پشت پرده تصمیم گیران کاخ سفید برای رسیدن به یک راه حل شدنی و واقع گرایانه است . بایدن و تیم حرفه ای و کارکشته او اگر قصد حل مساله را نداشتند نیازی به تامل و صبر نبود. اتفاقات چند روز اخیر مانند رفع محدودیت تردد دیپلماتهای ایرانی در نیویورک و پس گرفتن اجرای مکانیسم ماشه و دستور اغاز مذاکرات با ایران در قالب ۵ بعلاوه یک نشان می دهد دستور کار مذاکره با ایران برای احیای برجام اغاز شده است هر چند شاید نتیجه لزوما ان چیزی نباشد که طرفین در ذهن دارندبلکه سرانجام کار سرانجام کار نتیجه اقدامات متقابل خواهد بود.
- از ناحیه ایران از چند هفته پیش رهبری با جدیت وارد میدان شده و مدیریت دیپلماسی احیای برجام را برعهده گرفته و اقای روحانی هم دقیقا در همین مسیر قرار گرفته وتابع رهبری است .برخلاف ادعای رسانه های اصولگرا که مدعی اند رهبری مایل به اغاز مذاکرات بعد از پایان دولت دوازدهم است و بر خلاف ادعای رسانه های اصلاح طلب که مدعی اند اساسا رهبری تمایلی به احیای برجام ندارد واقع امر این است که رهبری با صراحت وارد میدان شده وخواهان احیای برجام و رفع کل تحریم ها علیه ایران بعنوان گام اساسی غرب در این مسیر است و به نظر می رسد این نظرگاه برای بایدن قابل تامل و پذیرش باشد البته با برخی اما و اگر ها. اتفاقا رهبری احیای برجام و تاثیرات مثبت ان بر وضع اقتصادی و معیشتی مردم را نیز در ایجاد انگیزه بیشتر در مردم برای مشارکت فعال تر در انتخابات ریاست جمهوری موثر دانسته از این رو احاله توافق به بعد از انتخابات نوشدارو پس از مرگ سهراب است .
- طرف دیگر ماجرا کشورهای اروپایی طرف برجام هستند که برخلاف دوران ترامپ که نقش پلیس خوب را بازی می کردند در دوره بایدن نقش پلیس بد را بازی می کنند و تلاش می کنند سطح انتظارات و توقعات ایران را پایین اورده و در عین حال مانع از برخی اقدامات تهاجمی ایران درباره پروتکل الحاقی در ۵ اسفند ماه شوند. اما بدون تردید مواضع و رفتارهای اروپا و امریکا در بازسازی برجام کاملا هماهنگ اما تحت مدیریت امریکاست از این رو با توجه به رویکرد بایدن نمی توان چندان نگران ناز و کرشمه های طرفهای اروپایی بود.
- طرف بعدی این دیپلماسی که به نظر بسیار مهم و تعیین کننده هستند کشورهای عربستان و امارات هستند که انقدر ضریب نفوذ دارند که حتی مانع از انعقاد توافق جامع همکاری ایران و چین شدند. همانطور که اعلام شده این کشورها خواستار این شده اند که منافع و مصالح انها نیز در هر مذاکره و توافقی با ایران مد نظر قرار گیرد . به نظر می رسد برای رفع این مساله جمهوری اسلامی ایران باید خودش ابتکار عمل را بدست گرفته و بصورت بدوی مذاکره با این کشورها را در دستور کار قرار دهد زیرا ضرورتی ندارد کشورهای غربی واسطه مذاکره ایران با کشورهای همسایه ایران باشند. این سیاست ها و اقدامات هم دور اندیشی هم شجاعت و هم هوشیاری می خواهد .
اگر از چین وروسیه بعنوان ضلع چهارم موثر در دیپلماسی احیای برجام نامی برده شد بعلت موضع همراه و ثابت این دو کشور در مساله برجام است و هر گونه کارشکنی از ناحیه مسکو و پکن در این خصوص منتفی است .
نکته مهم و نهایی این است که مانند گذشته لابی های صهیونیستی / مافیای اقتصادی داخلی کاسبکار تحریم و برخی لابی های برانداز ضد ایران در امریکا از هیچ تلاشی برای کارشکنی در فرایند احیای برجام فروگذار نخواهند کرد و در این اقدامات ایذایی از پیوست های رسانه ای و عملیات روانی و حتی احیانا عملیات های خرابکارانه و حتی تروریستی دریغ نخواهند کرد از این رو هوشیاری همه جانبه در مقابله با این جریان های ضد ایرانی که در داخل و خارج از ایران هم فعال هستند ضروری است . بهر حال روزها و هفته های پیش رو از نظر مواضع و سیاست های متقابل بسیار مهم و تعیین کننده است .
