نکاتی درباره مستند جدید درباره ترانه علیدوستی

مستندی پرحاشیه درباره ترانه علیدوستی هنرپیشه محبوب سینمای ایران

امیر دبیری مهر

منتشر شده در روزنامه النهار چاپ بیروت

چند روز پیش شبکه بی بی سی فارسی مستندی پخش کرد درباره ترانه علیدوستی هنرپیشه محبوب سینمای ایران که در سه سال اخیر بخاطر کنارگذاشتن حجاب اجباری در ایران ممنوع الکار شده است . این مستند را پگاه اهنگرانی  بازیگر و فیلم ساز معترض ایرانی ساخته که چهار سال پیش به لندن مهاجرت کرد.

این مستند که ترانه نام دارد با بازتاب های فراوانی درایران مواجه شد و از همه انها مهمتر این بود که بسیار دیده و بخشهایی از ان در شبکه های اجتماعی در قالب های مختلف بازنشر شد و مطالب فراوانی در باره ان نوشته شد که بیشتر انها تمجید و ستایش از این مستند و شخصیت ترانه علیدوستی بود . شاید همین دیده شدن فراوان ٬ موجب خشم و ناراحتی  رسانه های محافظه کار و طرفداران حجاب اجباری شده است. برای مثال ویدئوی کوتاهی از این مستند در شبکه اجتماعی اینستاگرام در کمتر از ۴۸ ساعت پس از پخش این مستند بیش از ۲۵ میلیون بازدید داشته و نسخه کاملمستند  در یوتیوبِ که در ایران فیلتر است  تاکنون بیش از یک و نیم میلیون تماشاگر داشته است.

ترانه علیدوستی در جریان جنبش زن زندگی ازادی در سه سال پیش در ایران از به همراه تعدادی دیگر از بازیگران محبوب زن مانند کتایون ریاحی و هنگامه قاضیانی و هانیه توسلی و افسانه بایگان و … از معترضین به حجاب اجباری و مدافع جوانان معترض بود که در ان زمان ضمن انتشار عکسی از خود در شبکه های اجتماعی اعلام کرد دیگر حجاب نخواهد داشت و بعد از اعتراض به اعدام چند نفر ٬ بازداشت و بعد از مدتی ازاد شد.

ترانه علیدوستی ۴۲ ساله دختر حمید علیدوستی فوتبالیست  مشهورو قدیمی  ایرانی است که از ۱۸ سالگی وارد عرصه بازیگری شد و به سرعت در این عرصه موفقیتهای مهمی کسب کرد از جمله بعنوان بهترین بازیگر زن ایران در جشنواره های  فیلم فجر٬ لوکارنو سوییس ٬ وزول فرانسه و هانوی ویتنام معرفی شد.

ترانه علیدوستی در این مستند جنجالی که در داخل ایران و بدون حضور کارگردان ضبط شده به تصمیم خود علیه حجاب اجباری افتخار کرده و اعلام می کند به هیچ وجه از این تصمیم پشیمان نیست و با ممنوع الکاری نه تنها هیچ چیز مهمی را از دست نداده بلکه محبوبیت بیشتری نزد مردم پیدا کرده . او در این مستند که بدون حجاب حاضر شده و حتی در یک سکانس در استخر شنا دیده می شود  نحوه بازداشت خود در سه سال پیش را توضیح می دهد.

ان چیزی که در این مستند خیلی مورد توجه مخاطبان بویژه در شبکه های اجتماعی قرار گرفته اعتماد به نفس بالای ترانه علیدوستی و ایمان محکم او به تصمیمی است که گرفته و اینکه اعلام می کند با قدرت به زندگی خود در ایران مطابق با سلیقه و انتخاب خود ادامه خواهد داد. پخش این مستند همزمان شده با زمزمه هایی مبنی بر اجرای قانون سخت گیرانه مجلس علیه بی حجابی که چند ماه است به دستور رییس جمهور ایران در تعلیق است .

ترانه علیدوستی در این مستند درباره  ابتلای خود به یک بیماری نادر خودایمنی  نیز پرده برداشت که در ان به مدت یک سال پوست تمام بدون او ریخته و دوباره بازسازی شده اما عوارض ان همچنان  روی دستهای او مشهود است و کارگردان ر سکانسهای مختلف ان را به بیینده نشان می دهد و حس دلسوزی و همدلی را در مخاطب بر می انگیزد.

پگاه اهنگرانی کارگردان جوان این مستند در این مستند در ابتدا فضایی شاد از زندگی روزمره ترانه علیدوستی را به تصویر می کشد اما به تدریج که مستند به سمت مصاحبه با ترانه سوق پیدا می کند و او از سرگذشت خود درسه سال اخیر روایت می کند حس همدلی و همذات پنداری را در مخاطب تحریک می کند تا جایی که بیینده انتظار دارد ترانه در برخی بخش ها از صحبتهای خود بخاطر رنجی که تحمل کرده  گریه کند بویژه جایی که از بازداشت خود در حضور دختر کوچکش می گوید اما ترانه نه تنها گریه نمی کند بلکه با استواری و قدرت هیچ ضعفی از خود نشان می دهد که به نظر می اید نقطه قوت این مستند همین نکته است.

بازتاب این مستند در شبکه های اجتماعی در ایران به حدی بود که رسانه های محافظه کار نزدیک به نهادهای رسمی  در قبال ان سکوت نکرده و به نقد شدسد رفتار و تصمیم ترانه علیدوستی و مستند پگاه اهنگرانی پرداختند. رسانه هایی مانند روزنامه های همشهری ٬ جوان٬ فرهنیختگان وقدس . بسیاری از مخالفان  این مستند می گویند همین که ترانه علیدوستی می تواند در ایران علیه جمهوری اسلامی شدیدترین نقدها را مطرح کند نشان دهنده بی اساس بودن ادعاهای اوست.

اما کارشناسان رسانه می گویند استقبال مردم ایران از این دست مستند ها ریشه از تمایل شدید  انها به روایت تجربه های دردناک  دسته‌جمعی است که در سالهای اخیر کم نبوده اتقاقاتی مانند سرنگونی هواپیمای اوکراینی گرفته ٬ اعتراض‌های اجتماعی سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۹ و ۲۰۲۲  و در نهایت جنگ ۱۲ روزه.  زخم‌هایی روانی که  نه تنها فرصت التیام نیافته‌اند بلکه ناگفته های فراوانی درباره انها وجود دارد و جامعه ایران تشنه مرور و روایت این  دردهای مشترک است تا بلکه بتواند راهی برای آینده ترسیم کند.

.