چشم انداز مهمترین مسایل ایران در سال ۲۰۲۶میلادی :

امیر دبیری مهر

منبع: روزنامه النهار چاپ بیروت

ایران در سال ۲۰۲۶ میلادی چالش‌های متعددی در سه حوزه  ((اقتصادی ))و ((اجتماعی)) و ((سیاسی امنیتی))  پیش رو خواهد داشت که اگردولت  با تکیه بر أراده و خواسته های مردم برای مهار انها تدبیری اتخاذ نکند آن‌ها در قالب چالشی بزرگتر به نام  بحران‌های همگرا  ظهور خواهند کرد و به ابر بحران های غیر قابل مهار تبدیل خواهند شد .

  این چالش‌های سه گانه  هیچ کدام خلق الساعه نیستند و ریشه درعملکرد دولتهای  گذشته ایران دارند اما ۵ عامل اصلی بعنوان کاتالیزور در تشدید انها مداخله می کنند که  عبارتند از : تحریم‌های بین‌المللی بویژه از سوی امریکا ، مدیریت ناکارآمد داخلی ، تنش ها درروابط خارجی بویژه با امریکا و اروپا ٬ جنگ ۱۲ روزه با اسراییل   و مشکلات زیست‌محیطی از جمله خشکسالی و الودگی هوا .

 این مسائل اگر با رویه موجود ادامه پیدا کند می تواند در سال ۲۰۲۶ در قالب  چالشهای  بزرگ در ۳ حوزه ((اقتصادی)) و ((سیاسی وامنیتی)) و ((اجتماعی)) خود نمایی کند. موضوع این تحلیل تشریح  این سه چالش ایران در سال ۲۰۲۶ میلادی است .

• چالش‌های اقتصادی: رکود و تورم

از چالش های اقتصادی بعنوان مهمترین چالش ایران در سال میلادی ۲۰۲۶ می توان نام برد زیرا مسایل اقتصادی ایران از یک سوعلت دیگر چالش ها هستند و از سوی دیگر از دیگر چالش های با سرعت اثر پذیرفته  وموجب نگرانی مردم و دولت می شوند .مهمترین مسایل اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۶ میلادی عبارتند از:

• تورم بالای ۴۰ درصد که بر اقشار ضعیف جامعه فشار زیادی را وارد می کند. طبق امارهای رسمی بیش از ۶۰ میلیون از جمعیت ۸۵ میلیونی ایران از تورم بالا به شدت اسیب می بییند و نیازمند حمایتهای یارانه ای دولت برای گذران زندگی خودهستند.  از این جمعیت انهایی که فاقد مسکن بوده یا شغل پایدار ندارد احتمال دارد در هر نوسان اقتصادی به زیر خط فقر سقوط کنند و در زمره تهی دستان و فقرا قرار گیرند.

• مساله بعدی فقدان سرمایه گذاری خارجی و توقف پروژ های بزرگ عمرانی وزیربنایی در ایران بویژه در بخش انرژی مانند نفت و گاز و برق و اب و حمل و نقل است .به نظر می رسد بدون تغییر اساسی در روابط خارجی ایران چشم انداز روشنی برای جذب سرمایه خارجی وجود ندارد در حالی که طبق براوردها ایران حداقل به سالی ۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی در بخش های زیربنایی نیاز دارد.تا هم بتواند منابع و معادن و ذخایر غنی خود را به ثروت ملی تبدیل کند و هم ناوگان هوایی و ریلی و زمینی خود را بازسازی کرده و توسعه دهد.

• مساله بعدی اقتصادی ایران افزایش سهم مالیات از درامدهای دولت به عدد ۷۰ درصد در سال اینده است که با توجه به رشد اقتصادی منفی و رکود حاکم بر اقتصاد ایران٬ دریافت ان موجب فشار مضاعف بر بخش خصوصی و شهروندان خواهد شد . رییس جمهور ایران اعلام کرده دولت برای اینکه بتواند حقوق کارکنان خود را ۲۰ درصد افزایش دهد چاره ای جز افزایش مالیاتها ندارد. در عین حال مردم می گویند با تورم ۴۰ درصدی ٬افزایش حقوق کارکنان دولت به میزان ۲۰ درصد موجب شود در سال ۲۰۲۶ قدرت خرید مردم حداقل ۲۰ درصد کاهش یابد . برخی کارشناسان نیز می گویند بودجه متکی بر مالیات مربوط به کشورهایی است که در انها محل هزینه های دولت کاملا شفاف باشد و دولت در برابرخواسته هاو اعتراضات  مردم پاسخگو باشد بنابراین در ایران که  دخل و خرج و درامدها و هزینه های دولت شفاف نیست و سهم نهادهای انتصابی وابسته به حکومت و غیر پاسخگو به مردم و رسانه ها از بودجه قابل توجه است  افزایش سهم مالیات از درامدها موجب نارضایتی بیشتر مردم خواهد شد.

• مساله دیگر اقتصاد ایران افزایش بی سابقه قیمت ارزهای خارجی و طلاست که نشان می دهد پول ملی در ایران بسیار ضعیف شده است مردم ایران در روزهای پایانی سال ۲۰۲۵ شاهد رشد روزانه قیمت دلار و طلا هستند و این نگرانی وجود دارد درصورتی این روند در سال اینده هم ادامه پیدا کند پدیده ای به نام ((ابر تورم ))رخ دهد که در نتیجه ریال بعنوان واحد پول رسمی از چرخه مبادلات کشور حذف شده یا کم رنگ می شود.

• و اخرین مساله مرتبط با اقتصاد در ایران در سال اینده چالش های زیست محیطی است. در صورت ادامه خشکسالی ناشی از تغییرات اقلیمی و ادامه ناترازی انرژی بویژه در بخش برق دولت ناچار است قطعی برق و گاز و اب را در ساعاتی از روز ادامه دهد که همین امر موجب رکود بیشتر تولید و اقتصاد ایران و نارضایتی بیشتر خواهد شد.

• چالش‌های امنیتی و سیاسی : احتمال وقوع جنگ و جانشینی رهبری

با وجود گذشت بیش از ۶ ماه از جنگ ایران و اسراییل هنوز وضعیت ایران در حالت نه جنگ و نه صلح است و احتمال وقوع جنگ جدید بین ایران و اسراییل کاملا منتفی نشده است . علت این امر نیز تغییر نکردن سیاست تهران و تل اویو علیه یکدیگر است . اسراییل می گوید با وجود حمله به تاسیسات

هسته ای ایران اما تهدید موشکی ایران همچنان پابرجاست  و خواستار از بین رفتن توان موشکی ایران است. ایران نیز در سیاست خود در قبال اسراییل هیچ تغییری نداده و همچنان این رژیم را نامشروع دانسته وضرورت نابودی ان جزو شعارهای اصلی مقامات ایرانی است .  هیچ نشانه  مثبتی نیز در خصوص از سرگیری مذاکرات ایران و امریکا برای رسیدن به یک توافق سیاسی وجود ندارد . امریکا مدعی است تاسیسات هسته ای ایران را نابود کرده و نیازی به توافق ندارد ایران نیز امریکا را دشمن اصلی خود در نظام بین الملل و متحد اصلی اسراییل در جنگ اخیر علیه ایران دانسته و گفتگو با واشنگتن را خفت بار می داند.

همین چالش نظامی  و امنیتی با تهدید مستمر اسراییل مبنی برترور رهبر جمهوری اسلامی می تواند به یک چالش بزرگ سیاسی در ایران در سال اینده نیز تبدیل شود. چند سال است درباره جانشینی ایت الله خامنه ای رهبرمقتدر ۸۶ساله ایران خبر ها و تحلیل های زیادی ارایه می شود اما هنوز بطور رسمی مشخص نیست چه کسانی امکان جانشینی او را دارند هر چند از اقایان حسن روحانی ٬ سید حسن خمینی ٬ مجتبی خامنه ای ٬ علیرضا اعرافی و صادق لاریجانی نام برده می شود. در این خصوص سوالات مهمی وجود دارد مانند اینکه ایا أساسا بعد از ایت الله خامنه ای جایگاه رهبری در جمهوری اسلامی به شکل کنونی ادامه می یابد یا خیر ؟ به نظر می رس دبا توجه به اینکه هیچ کدام از گزینه های احتمالی سابقه و نفوذ و قدرت ایت الله خامنه ای را ندارند می توان حدس زد جایگاه رهبری بعد از او تغییر محسوس خواهد داشت .

• نا ارامیها و اعتراض های اجتماعی :

جامعه ایران به دلایل مختلف سالهاست

مستعد نارامی و اعتراض های مدنی و سیاسی و صنفی است و اتفاقات ۱۵ سال اخیر بویژه بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ تا الان این واقعیت رانشان می دهد که زمینه اعتراض و ناارامی همیشه وجود دارد و صرفا باید بهانه ان ایجاد شود.  طبق اعلام هادی خانیکی استاد سرشناس ارتباطات در ایران میزان نارضایتی مردم از وضعیت موجود به ۹۲ درصد رسیده است و اکثرمردم ایران نسبت به اینده نگران هستند. همین إحساس می توان با هر اتفاقی مانند گرانی کالاها  یا وقوع جنگ یا یک تصمیم اشتباه از ناحیه حکومت وحتی مسایل زیست محیطی  تبدیل به یک بحران اجتماعی واعتراض صنفی یا عمومی شود. درسال اینده میلادی ایران از این نظر به شدت اسیب پذیر است و بسیاری از مسایل که در شرایط عادی نمی تواند بحران ساز باشد در ایران می تواند زمینه و نقطه شروع یک بحران اجتماعی شود . از سوی دیگر پیش بینی می شود اسیب های اجتماعی مانند اعتیاد و طلاق و سرقت و کلاه برداری نیز درماههای اینده با تاثیر پذیری از شرایط اقتصادی و نا امنی روانی در جامعه افزایش یابد .

اما در پایان می توان گفت با وجود همه این مسایل و چالش ها جامعه ایران با برخورداری از تاریخ و فرهنگ غنی در صورتی که نقاط امید بخشی برای بهبود أوضاع خود درصحنه اقتصاد و سیاست و روابط بین الملل مشاهده کند این قابلیت و استعداد را دارد تا به بازسازی اجتماعی پرداخته وزمینه های عبوررمسالمت امیز  از چالشهای مذکور را ایجاد کند و اگر دولت و حکومت را نیز همراه و مصمم در بهبود أوضاع ببیند همراه نظام سیاسی نیز خواهد شد . نظام جمهوری اسلامی نیز همچنان قابلیت بازسازی خود را دارد تا با تجدید نظر در سیاست های شکست خورده گذشته و اتخاد رویکردی واقع گرا تصمیمات مهمی در حوزه سیاست و اقتصاد و نحوه حکمرانی اتخاذ کند . در غیر این صورت بعید به نظر می رسد ظرفیت مواجهه یا مدیریت و کنترل چالش های همگرای مذکور در این تحلیل را داشته باشد.