برای اینکه معلوم شود هر شهروندی در قبال سرنوشت کشور و جامعه خود کجا ایستاده نیاز به چارچوب های نظری داریم که اغتشاش و پراکندگی ذهنی را کم کند
در یک دسته بندی ساده جامعه ایرانی را از نظر دو شاخص «میزان رضایت از وضع زندگی» و «انتقاد و اعتراض » می توان به گروههای زیر دسته بندی کرد. شاخص اول عینیت و واقعیت محیطی را بازنمایی می کند و شاخص دوم مسولیت انسانی و اخلاقی را و ارتباط بین انها تببین گر است.
۱- انانکه به هر دلیلی از زندگی راضی هستند و طبیعتا با نگاه خودخواهانه هیچ انتقاد و اعتراضی به وضع موجود ندارد اهسته می روند و می ایند تا گربه شاخشون نزنه. این جماعت را «عافیت طلب » می نامیم. سیب زمینی های بی خاصیت که به هیچ دردی نمی خورند جز تهیه اسباب خور و خواب و شهوت خویش. این گروه برای حکومت و مردم پشیزی ارزش قائل نیستند اما بالعکس حکومت بعلت منفعل و بی ازار بودن این جماعت از انها راضی است . نوکیسه ها و تازه به دوران رسیده ها که از سوداگری و رانت خواری به مال و اموال باداورده رسیدند از نمونه های برجسته این گروه هستند.
۲- انانکه از زندگی خود بطور نسبی راضی هستند اما به رنج دیگران راضی نیستند پس به سیاستها و عملکردها انتقاد و اعتراض دارند این گروه از مسوولیت اجتماعی بالایی برخوردارند و با وجود زبان تند و تیز انتقادی و اعتراضی دلسوزترین طبقه اجتماعی هستند هم صلاح حاکمیت را می خواهند و هم منافع مردم را . این گروه متاسفانه بعلت فقر نظری در ذهن سیاست گذاران و سو تفاهم تاریخی مغضوب حکومت است زیرا موجب بیداری عمومی است و مطالبه گری را ترویج می کند و ارامش ذهنی حاکمان را بر هم می زنند. متخصصین و روشنفکران و استادان و روزنامه نگاران و حتی سیاست مداران از قدرت کنار گذاشته شده می توانند در این گروه قرار گیرند( البته نه لزوما)
۳- دسته سوم کسانی هستند که از زندگی راضی نیستند اما جرات و شجاعت اعتراض و انتقاد ندارند و ابزار رعب حکومت توانسته در جان اینها شعله ترس را روشن کند که بیشتر هم بخاطر بی اطلاعی انها از قانون و‌حقوق انهاست . اما این گروه با نافرمانی و قانون شکنی و رفتارهای ایذایی بطور غیر مستقیم نارضایتی خود را از زندگی بر سر دیگران اوار می کنند.این گروه مرعوب شدگان اجتماعی هستند که وندالیسم را شکل می دهند. حکومت اغلب صدای پنهان نارضایتی این گروه را نمی شنود.مانند حاشیه نشینان و طبقات فرودست اجتماعی
۴-انانکه از زندگی ناراضی هستند اما توان و دانش وامکان بیان انتقاد و نارضایتی ندارند و اصطلاحا دچار انعزال اجتماعی می شوند و با تخدیر و تحریک ناشی از مخدرها و محرک ها روان خود را تخلیه می کنند حکومت اغلب این گروه را تحقیر و تادیب می کند بدون آنکه به ریشه ها توجه کند. نوعی سیاست گریزی در این گروه دیده می شود. این جماعت سرشان را به سرگرمی های قانونی و غیر قانونی و حلال و حرام گرم می کنند تا به سرنوشت جامعه نیندیشند.
۵- انانکه ناراضی هستند اما تحت تاثیر تبلیغات و پروپاگاند ادای راضی ها را در می آورند. این گروه فریب خوردگان و بردگان سیاسی هستند و متاسفانه محبوب حاکمیت هستند. زیرا بی جیره و مواجب سنگ حکومت را بر سینه می زنند و اساسا قدرت تشخیص درستی از منافع ملی ندارند و درک صحیحی برای ارزیابی میزان کارامدی سیاست ها و عملکردها ندارند.
۶-گروه اخر کسانی هستند که از زندگی راضی نیستند و البته انتقاد و اعتراض هم دارند.این گروه بر خلاف دسته دوم خشم پنهانی در نقد و اعتراض خود دارد و تا زمانی که به رضایت نرسد این خشم خالی نخواهد شد این گروه منشا و موتور محرک و سخت افزار جنبش ها و انقلاب ها هستند و دسته دوم هم نرم افزار آن هستند.
نتیجه گیری:
حکام عاقل و با شعور و درس خوانده و مشورت پذیر در جهان برای تعامل با هر کدام از شش دسته مذکور ایده و دکترین و برنامه دارند . بویژه برای دسته دوم و ششم . حکام خردمند به طرق مختلف با این دو دسته گفتگو می کنند و ناز انها را می کشند تا هم از عقل و مسئولیت پذیری انها استفاده کنند هم جلو تراکم و انباشت خشم دسته ششم گرفته شود. جالب اینجاست این دو دسته از نظر روانی و اخلاقی سالم ترین اقشار اجتماعی هستند و زودتر از اقشار دیگر سرمایه اجتماعی خود را برای حل مشکلات بکار می گیرند این دو گروه هرچند به ظاهر تلخ هستند اما پادزهر نجات حکومت ها از فروپاشی هستند و چهار گروه دیگر هر چند ظاهراً شیرین اند اما الوده به زهر کشنده هستند و تمایز این ظاهر و باطن کار سیاست مداران بخرد و هوشیار است.
و وای به حال حکامی که خانه عنکبوت در زمین گروه پنجم بسازد و رویکرد تقابل و لجاجت و بدبینی به گروههای دوم و ششم اتخاذ کند. هم تاریخ نشان داده و هم قواعد جامعه شناسی سیاسی تایید می کند که شکست این کژراهه قطعی است.
