یادداشت‌ها و مقالات شخصی

حق موتور سواری زنان در ایران : مطالبه اجتماعی و سکوت قانون

منبع روزنامه النهار چاپ بیروت :
امیر دبیری مهر
۳۰ سال پیش فایزه هاشمی رفسنجانی دختر رییس جمهور وقت ایران بخاطر دفاع از حق دوچرخه سواری زنان و دختران مورد انتقادات شدید افراد و گروههای تندرو در ایران قرار گرفت . انها معتقد بودند دوچرخه سواری دختران با حجب و حیای مورد تاکید اسلام سازگار نیست  و موجب توجه مردان نامحرم به زنان می شود! اما  الان در تهران و بسیاری از شهرهای ایران دختران – حتی دختران محجبه – بدون محدودیت دوچرخه سواری می کنند و کمتر کسی آن را مصداق بی حیایی می داند.  نیم قرن پیش در ایران  رانندگی زنان نیز امری نا متعارف محسوب می شد اما امروز در اکثر نقاط ایران امری بسیار طبیعی و قانونی است  مدتی است زنان و دختران در ایران بویژه در شهرهای بزرگ مثل تهران برای رفت و امد و تردد از شهر پر ترافیکی مثل تهران  و گاهی هم بخاطر  تفریح  و شادی موتور سواری می کنند و این رخداد روز به روزدرحال افزایش است . در ایران  قانونی مبنی بر ممنوعیت موتور سواری زنان وجود ندارد اما از انجا که موتور سواری نیاز به گواهی نامه یا تصدیق رانندگی موتور دارد وطبق قانون در حال حاضر زنان نمی توانند تصدیق موتورسواری بگیرند عملا با محدودیت مواجه هستند و پلیس با انها برخورد می کند. همچنین در صورت وقوع حوادث رانندگی برای زنان راکب موتورسیکلت، بیمه در قبال پرداخت  خسارت‌های وارده مسوولیتی نمی پذیرد .
در حال حاضر فقط در ایران و افغانستان و یمن و سوریه و ترکمنستان و برخی شهرهای عراق زنان حق موتور سواری ندارند.
این در حالی است که حقوقدانان می گویند هیج دلیلی برای محروم ماندن زنان  از حق موتور سواری وجود ندارد و زنان و مردان در این مساله با هم هیج فرقی ندارند. اصل ۲۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز تصریح می کند که  همه افراد ملت اعم از زن و مرد بطور یکسان در حمایت‏ قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی‏، سیاسی‏، اقتصادی‏، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند. اصل ۴۶ قانون اساسی نیز به  زنان  حق مالکیت از جمله موتور سیکلت را می دهد پس چگونه می توان انها را از حق استفاده از ان محروم کرد؟ معاون پیشین پلیس راهنمایی و رانندگی نیز از  پژوهش‌هایی خبر داده که طبق ان  خانم‌ها در رانندگی بسیار قانونمندتر و منظم‌تر عمل می‌کنند و سهم کمتری در تصادفات دارند و  به همین دلیل این موضوع می‌تواند در رانندگی زنان با موتورسیکلت نیز خودش را نشان بدهد.
جالب اینجاست که زنان ایرانی مانند ارزو عابدینی در مسابقات جهانی موتورسواری هم شرکت می کنند و حتی مسابقات موتورکراس  زنان هم در ایران  برگزار می شود. برخی از زنان هم در دیگر کشورها از جمله  امریکا گواهی نامه موتور سواری دریافت کرده اند و به همین خاطر  از اینکه حق موتور سواری در ایران ندارند ناراضی هستند.
 برخی زنان مدافع حق موتورسواری زنان می گویند چطور اگر یک زن همراه یک مرد سوار موتور شود اشکالی ندارد اما اگر بخواهد خودش موتور سواری کند اشکال دارد؟ اما مخالفان موتور سواری زنان که در اقلیت هستند حتی به احادیثی در متون دینی استناد می کنند که درانها زنان از سوار شدن بر زین اسب و شتر نهی شده اند! و از ان نتیجه می گیرند که موتور سواری زنان خلاف شرع است .
جالب است که در سال ۲۰۱۹ یک خانم در شهر اصفهان با استناد به عدم شفافیت قانون شکایتی علیه پلیس تنظیم کرد و خواستار صدور گواهی نامه موتور برای خود شد دادگاه نیز بعد از انجام جلسات متعدد، پلیس را ملزم به صدور گواهینامه برای این بانو کرد.اما  پلیس رای دادگاه را نپذیرفت  و خواستار  تجدید نظر در ان شد و در نهایت دادگاه تجدید نظر به نفع پلیس رای داد . صدور گواهی نامه برای زنان منتفی شد.
 بعد از جنبش دفاع از حجاب اختیاری در سال ۲۰۲۲ نیز تمایل به موتورسواری در ایران افزایش یافته و وقتی زنان با کلاه ایمنی یا کاسکت سوار موتور می شوند تشخیص اینکه راکب موتور مرد است یا زن  برای دیگران از جمله  پلیس قابل تشخیص نیست و مزاحمتی برای زنان ایجاد نمی شود.  با این وجود زنان ایرانی خواستار برخورداری از حق موتور سواری هستند و این خواسته به مرور به یک مطالبه عمومی تبدیل می شود به حدی که رییس پلیس راهنمایی و رانندگی ایران اعلام کرده در صورتی که قانون لازم در این خصوص تصویب شود پلیس قانون را برای صدور گواهی نامه موتور سواری زنان اجرا خواهد کرد. دولت هم اعلام کرده لایحه صدورگواهی نامه موتور سواری برای زنان ایرانی را اماده کرده و به زودی به مجلس خواهد داد اما به نظر می اید فرایند تصویب ان در مجلس محافظه کار ایران که تعداد تندروهای حاضر دران کم نیست با چالش های جدی روبرو شود.
در حال حاضر اکثریت موافقان و اقلیت مخالفان موتور سواری زنان در ایران٬ در فضای مجازی با هم مجادله و مباحثه می کنند تا نظر خود را بعنوان قانون به کرسی بنشانند.
اما انچه جاری است این است که  زنان و دختران ایرانی بدون توجه به این دعواها و بدون نگرانی از جریمه پلیس در حال موتور سواری هستندو نشان می دهد که واقعیت اجتماعی اگردرجوامع با روی باز  پذیرفته نشود خود را به جامعه تحمیل می کند.

دکتر امیر دبیری‌مهر

امیر دبیری مهر متولد 1356 در تهران، دانش اموخته علوم سیاسی در مقطع دکتری است و از سال 1374 تا کنون در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و رسانه‌ای به پژوهش و تدریس مشغول است. وی تا کنون پژوهش‌ها، مقالات، سخنرانی‌ها و گفتگوهای مطبوعاتی و رادیویی - تلویزیونی متعددی انجام داده است که دسترسی به برخی از آنها از طریق درگاه اینترنتی اندیشکده خرد میسر شده است. ریاست انجمن اندیشه و قلم از جمله مسئولیت‌هایی است که این عضو پیوسته انجمن علوم سیاسی ایران هم اینک عهده‌دار آن است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

4 × 4 =

دکمه بازگشت به بالا